Vertraging of omkoping?

In 2009 schonken we zo’n twintig computers voor volwassenonderwijs in Noord-Macedonië. We vonden een transporteur die ze gratis voor ons naar dat land bracht. Helaas bleven deze computers vervolgens dagenlang bij de douane staan. De douaniers waren niet geneigd om de spullen in te voeren. Na twee weken wachten stonden de computers nog steeds bij de grens. Wat nu?

Vasthouden aan principes

In veel landen komt omkoping geregeld voor. Als je daar niet aan meewerkt, kan dat leiden tot vertragingen. Toch vinden we het belangrijk om vast te houden aan onze principes, zoals niet deelnemen aan omkopingspraktijken. Wereldwijd is dit vastgelegd in het ADRA-beleid. Dat betekent dat je soms mensen op een andere, integere manier moet motiveren om mee te werken. Bij de grens van Noord-Macedonië vroeg dit van mijn collega vasthoudendheid. Meerdere keren verzocht hij de douane om de computers in te voeren. Hij legde telkens uit hoe belangrijk de computers zijn en waar onze organisatie voor staat.

Druk en verleiding

Binnen ADRA wordt actief getraind op het omgaan met situaties van omkoping en afpersing. Zo nam ik in de woestijn van Tunesië deel aan een driedaagse oefening met ‘rovers’. Enkele collega’s werden zogenaamd ontvoerd en vastgehouden op een politiebureau. Ik kreeg samen met een andere collega de opdracht om hen te bevrijden. Er werd ons op het hart gedrukt om onder geen beding iets te betalen voor hun vrijlating. Toch was de verleiding om dit wél te doen groot.

Je hebt er veel voor over om je collega’s vrij te krijgen. Bovendien voel je tijdsdruk als een zware last op je schouders. Je bent immers ter plaatse om noodhulp te verlenen. Het omzeilen van blokkades door geld te geven, lijkt dan een gemakkelijke oplossing. Maar zodra je hieraan toegeeft, opent dit de deur voor meer problemen. Omkoping en afpersing zullen dan vaker gebeuren en voor steeds hogere bedragen. Als organisatie verlies je dan de controle. Er is geen grens aan de daaropvolgende eisen.

Wereldwijde integriteit

ADRA hanteert wereldwijd hetzelfde integriteitsbeleid met richtlijnen die gelden voor iedereen. Dit vormt de basis voor ons handelen binnen projecten. De specifieke toepassing hiervan leggen we vast in onze projectplannen. Naast de eerder genoemde vraagstukken heeft ADRA op het gebied van integriteit te maken met:

• Respectvol omgaan met de verschillende culturen, achtergronden en gewoontes van mensen.
• Respect hebben voor andere meningen en zienswijzen en deze niet (onnodig of op incorrecte wijze) bekritiseren.
• Zorgvuldig omgaan met machtsverhoudingen en het respecteren van andermans grenzen. Dit betreft in het bijzonder begunstigden in kwetsbare situaties. Helaas komt grensoverschrijdend gedrag ook in de wereld van hulpverlening voor. We willen koste wat het kost zulke schrijnende praktijken voorkomen.
• Op een evenwichtige manier communiceren over projecten. Dit houdt in dat je projecten niet overdrijft, bijvoorbeeld door te suggereren dat een ramp honderdduizend mensen raakt terwijl het in werkelijkheid om duizend mensen gaat. Vermijd daarnaast het onnodig inspelen op emoties, zoals het gebruik van zeer emotioneel beeldmateriaal.

Zuiver handelen

Integriteit is een belangrijk goed voor de organisatie. Ons werk draait op vertrouwen. Mensen doneren omdat ze het gevoel hebben dat ADRA hun geld goed besteedt. Als donateur krijg je voor de donatie geen tastbaar product terug dat je zelf kunt beoordelen. Er is geen meetlat die je langs de resultaten van ADRA legt. Mensen doneren in vertrouwen. Men zegt dat vertrouwen te voet komt en te paard gaat. ADRA wil nooit op het randje van ‘wel/niet integer’ opereren. We willen in alles zuiver handelen en als organisatie toegewijd zijn om in alle omstandigheden goed te acteren.

Eén keer per kwartaal staat integriteit op de agenda van ons teamoverleg. Het is goed om in alle hectiek van het dagelijkse werk deze momenten bewust in te plannen. De gesprekken zijn open, men voelt zich vrij om issues te bespreken. We werken open en transparant, ook op financieel vlak. Niemand geeft geld uit zonder dat een ander op de hoogte is. Daarnaast hebben we de nodige controles ingebouwd in ons werk, zodat we een zuivere manier van handelen waarborgen.

Ik dank iedereen die betrokken is bij ADRA en voor het vertrouwen dat je ons geeft. Ik hoop dat we ook in de toekomst dit vertrouwen waard blijven, zodat we de missie van ADRA kunnen waarmaken.